Ξένη Πεζογραφία

To 1978, ένα χρόνο δηλαδή μετά την έκδοση και τη βράβευση του Ζωή oδηγίες xρήσεως, ο Ζορζ Περέκ θα ταξιδέψει δύο φορές στη Νέα Υόρκη για τις ανάγκες της τεκμηρίωσης και των γυρισμάτων ενός ντοκιμαντέρ για τη μετανάστευση στην Αμερική. Τι τον φέρνει στην Αμερική; Πώς εντάσσεται αυτό το πολύτροπο κείμενο, που διασχίζει τα είδη, στην ουλιπιανή δημιουργία του; Πώς, τελικά, ο γάλλος συγγραφέας, ενώ ξεκινά να μιλήσει για τη μετανάστευση στην Αμερική, μιλάει για πρώτη φορά ανοικτά για τη δική του εβραϊκότητα, μόνο και μόνο για να την υπερβεί; Είναι φανερό ότι ο Περέκ αντικρίζει το προσωπικό πεπρωμένο του στη μοίρα των μεταναστών και επαναλαμβάνει τις προσωπικές του εμμονές (την απουσία προσωπικής ιστορίας, τον κλονισμό από τη μεγάλη Ιστορία, την ιδιότυπη εβραϊκότητά του).

Το βιβλίο Έλις Άιλαντ, πέρα από ένα χρονικό ή και ημερολόγιο αυτών των γυρισμάτων, εντάσσεται με συνέπεια στο πολύμορφο έργο ενός πολύμορφου δημιουργού, που δεν έπαψε στο μάκρος μιας ζωής να αυτοβιογραφείται με κάθε τρόπο και σε όλα τα πρόσωπα.

Τα έργα του Λούντβιχ Τηκ, που παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά μεταφρασμένα στα νέα ελληνικά, εντάσσονται σε δύο διαφορετικές φάσεις της συγγραφικής του δραστηριότητας. Τα «Μάγια του έρωτα», «Τα ξωτικά» και «Το κύπελλο» είναι γραμμένα στο τέλος της ρομαντικής περιόδου του συγγραφέα, ενώ «Οι πολυτέλειες της ζωής» –ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του 19ου αιώνα το οποίο παίχτηκε διασκευασμένο πολλές φορές στο θέατρο– προέρχονται από τις όψιμες Νουβέλες της Δρέσδης στις οποίες παρατηρείται μια σταδιακή μετάβαση στην κατεύθυνση μιας ρεαλιστικής γραφής. Και τα τέσσερα κείμενα μοιάζει, ωστόσο, να τα συνέχει μια κοινή ποιητική που τα καθιστά συναρπαστικά και δείχνει στον πυρήνα της ανεπηρέαστη από τις επιφανειακές διαφορές μεταξύ καλλιτεχνικών ρευμάτων. Η απλότητα με την οποία εκφράζουν τα μεγαλύτερα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο και η μαεστρία με την οποία κινούνται στο μεταίχμιο μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, τραγικού και κωμικού, ονείρου και ζωής αναδεικνύουν την αρτιότητα και τη διαχρονική λογοτεχνική τους αξία. Η γραφή του Τηκ δεν σταματά στο μεμονωμένο, αλλά κατορθώνει να αγκαλιάσει το όλον στις αντιθέσεις του, μέσα από την επίμονη προσπάθειά του να φέρει στο φως ακόμη και τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες ή το πιο μικρό περιστατικό. Στο έργο του Τηκ, τα παραμύθια, οι λαϊκές αφηγήσεις και οι θρύλοι επιστρέφουν στη λογοτεχνία, ενσωματώνονται σε αυτήν ή συγκεράζονται με αυτήν, καθιστώντας τα όρια ανάμεσα στο «καθημερινό και φυσιολογικό» και στο θαυμαστό δυσδιάκριτα.