Αναζήτηση

Τα κείμενα, που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο –κείμενα σύντομα και συχνά συνδεδεμένα με την άμεση πραγματικότητα–,  έχουν έναν εισαγωγικό χαρακτήρα που διευκολύνει την πρόσβαση στα εκτενέστερα και ίσως δυσκολότερα γραπτά του έργου του Κορνήλιου Καστοριάδη.

Οι αναγνώστες θα μπορέσουν έτσι να εξοικειωθούν με έναν τρόπο σκέψης που είναι στην ουσία του ο ίδιος, είτε πρόκειται για ψυχανάλυση, είτε για φιλοσοφία, είτε για τις φιλοσοφικές συνέπειες της σύγχρονης επιστήμης, είτε για το πρόβλημα της δημοκρατίας στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Θα μπορέσουν επίσης να ελέγξουν, σε συγκεκριμένα θέματα, τη σημασία και γονιμότητα των ιδεών που αναπτύσσονται στα πιο θεωρητικά κείμενα.

Τα κείμενα που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο είναι οι διαλέξεις που έδωσε ο Κορνήλιος Καστοριάδης στην Ελλάδα (Αθήνα, Βόλο, Ρέθυμνο και Ηράκλειο) τον Φεβρουάριο του 1989. Το ευρύ φάσμα των θεμάτων που θίγονται διαφαίνεται και από τους τίτλους των ομιλιών, που είναι: «Το “τέλος της φιλοσοφίας”;», «Εξουσία, πολιτική, αυτονομία», «Η ψυχανάλυση και το πρόταγμα της αυτονομίας», «Τι σημαίνει επανάσταση;», «Το πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα» και «Η τεχνο-επιστήμη».

Η ιστορία αφορά σε μια ηθική γυναίκα, η οποία, όταν υποψιάζεται πως ο άντρας της είναι άπιστος, αποφασίζει να τον εγκαταλείψει. Ωστόσο, μέσα από μια σειρά ανατρεπτικών συμβάντων, αποκαλύπτεται πως τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται αρχικά. Το έργο συνιστά ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δραματουργικής τεχνικής του Όσκαρ Ουάιλντ, δηλαδή την αντιπαράθεση του κωμικού με το σοβαρό, ενώ σατιρίζει εύστοχα τα ήθη της βικτωριανής κοινωνίας.

Τι σημαίνουν σήμερα οι λέξεις «πολιτική» και «επανάσταση»; Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, για ν’ απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, χρειάστηκε να παραμερίσει τις έτοιμες λύσεις, έπαψε να σέβεται τη λογική του δόγματος, έδωσε μια νέα διάσταση στην επαναστατική προοπτική και, όπως λέει ο ίδιος: «Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, παρά μόνον η ίδια η εργατική τάξη. Όταν λοιπόν ένας πολιτικός μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, του έθνους κ.λπ., πρέπει να ξέρουμε πως είτε απατά είτε απατάται. Τρίτος όρος δεν υπάρχει».

«Το δοκίμιο αυτό αποτελεί σύντομη περιγραφή της απονέκρωσης του μαρξισμού στις διάφορες διαδοχικές της φάσεις. Αν η σκέψη κλώθει τη μνήμη, όπως μας το δίδαξε ο Πλάτων, η εργασία αυτή είναι απόλυτα δικαιολογημένη αυτόν τον καιρό, οπότε ελλοχεύει η αμνησία.
Αν δε η νέα γενιά βρει σε αυτή την εργασία κάποιους επιπλέον λόγους για να υποδεχτεί με χλεύη τη λογοδιάρροια των απατεώνων, που μόλις τώρα ξεμασκαρεύτηκαν και να τολμήσει να αναζητήσει τον εαυτό της ως τα έσχατα όρια του αναγκαίου και σωτήριου σκεπτικισμού της, το πόνημα τούτο θα έχει εκπληρώσει όλες μου τις ευχές και τίποτε καλύτερο δεν θα μπορούσα να του ευχηθώ.»

ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ

 
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

 
Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική.